Gedurende het jaar hebben we u al meegenomen in de verschillende financiële consequenties die corona heeft voor onze gemeente. Enerzijds hebben wij meer en andere uitgaven moeten doen, anderzijds missen wij bepaalde inkomsten. Vanaf het begin van de crisis heeft het rijk toegezegd deze kosten en gederfde inkomsten te compenseren. Gedurende het jaar hebben wij hier, veelal via de circulaires, informatie over ontvangen. De verdeling van het compensatiepakket vindt plaats via het gemeentefonds, waarbij zoveel mogelijk gebruik is gemaakt van de bestaande verdeelsleutels. Declaraties die instellingen kunnen indienen bij het Tijdelijk Steunfonds voor Lokale Informatievoorziening of andere regelingen vallen hier niet onder. De inkomensvoorziening en uitvoeringskosten van de tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandige ondernemers (Tozo) vallen hier ook niet onder, daar is een specifieke uitkering voor. Datzelfde geldt voor de beschikbaarheidsvergoeding voor het openbaar vervoer. We gaan kort in op de financiële consequenties van Tozo aangezien deze voorziening via onze gemeente loopt.

Samenvatting

Hieronder leest u dat we nog niet alle ontvangen middelen besteed hebben. Wij zien dat voor enkele onderdelen waar we geld ontvingen de toename van problematiek beperkt was of nog moet blijken. Als voorbeeld noemen we de schuldhulpverlening, waar we rekening houden met een toename, maar deze in 2020 nog uitbleef. Het uitgangspunt is en blijft dat de middelen vanwege corona ook besteed worden aan effecten van/kosten vanwege corona. We zien daarbij een verschil tussen acute zorg die nodig was, zoals de meerkosten in de zorg, en de effecten op de langere termijn, zoals toename schuldhulpverlening. Gezien de mogelijke consequenties van de crisis in de toekomst, zoals ook beschreven in ons risicomanagement, verwachten we deze middelen zeker nodig te hebben voor de samenleving. Wat de consequenties exact gaan inhouden is nog onduidelijk. Zoals eerder aangegeven volgen we de effecten scherp en handelen wanneer deze zich openbaren.

Tozo

Zoals hierboven al aangegeven hebben wij via de Tozo ondernemers binnen onze gemeente kunnen ondersteunen. In het afgelopen jaar is er sprake geweest van Tozo 1, Tozo 2 en Tozo 3. De ontvangen voorschotbijdrage van het rijk was hoger dan het bedrag dat benodigd was voor de aanvragen. Het verschil betalen wij aan het rijk terug. In onderstaande tabel gaan we uit van de benodigde bijdrage voor Tozo.

Bedragen x € 1

Compensatiepakket vanuit het rijk

In de tweede tussenrapportage van 2020 hebben wij u meegenomen in het beeld van het compensatiepakket wat wij ontvingen van het rijk. Na de brief in juni hebben wij ook in de september- en decembercirculaire informatie ontvangen over compensatie. De decembercirculaire wordt technisch verwerkt met de eerste tussenrapportage van 2021, maar in dit hoofdstuk geven we u al een beeld van de compensatiemaatregelen.

In de tweede tussenrapportage hebben wij voorgesteld de middelen vanuit het rijk in te zetten voor de kosten die gemaakt zijn voor corona. We willen de middelen zo goed als mogelijk aanwenden waar de kosten ook gemaakt worden, zonder deze te oormerken. Daarbij betrekken we de kosten en besparingen die wij binnen de gemeente Bronckhorst hebben ervaren m.b.t. corona, zoals ook bedrijfsvoerings-kosten. We houden rekening met het onderscheid dat wij hanteren binnen de gemeente Bronckhorst tussen sociaal domein en de overige domeinen.

Een groot gedeelte van onze organisatie heeft andere of aanvullende taken moeten oppakken. Waar dit geleid heeft tot extra inhuur of directe kosten is dit in een beeld gebracht als corona-gerelateerde kosten. Voor het grootste gedeelte geldt dat binnen de huidige formatie ‘coronataken’ zijn opgepakt waarbij dit niet financieel is vertaald in ‘coronakosten’. De inzet die nodig was in de crisis betekende veelal dat andere werkzaamheden niet of minder uitgevoerd konden worden. Hierdoor zijn niet alle doelen en resultaten over 2020, die wij vooraf voor ogen hadden, gerealiseerd. Inhoudelijk leest u hierover in de verschillende programma’s.

Compensatie sociaal domein

Het rijk heeft, in afstemming met de VNG, een zeer dringend beroep op gemeenten gedaan om zorgaanbieders financieel zekerheid en ruimte te bieden van 1 maart 2020 tot 1 juli 2020. Wij betaalden € 479.632 aan zorgaanbieders zonder dat hier een prestatie tegenover stond. In feite zijn deze kosten in de reguliere begroting begroot en worden deze niet apart gecompenseerd.

WMO en jeugd

Voor het sociaal domein hebben wij verschillende bedragen ter compensatie ontvangen. In onderstaande tabel geven we de direct gerelateerde uitgaven aan. Onderdelen 1, 2 en 3 in de tabel zijn allen gericht op inhaalzorg en meerkosten in het sociaal domein. Waar sprake is van inhaalzorg (extra kosten door uitstel van noodzakelijke zorg) zijn de kosten niet inzichtelijk te maken. Het is veelal niet duidelijk of zorg is ontstaan door uitstel van noodzakelijke zorg door corona. Om die reden is er ook geen bedrag aan te koppelen. Het bedrag in de derde kolom betreft de meerkosten waarvoor wij facturen hebben ontvangen. Ook de kosten die gemaakt zijn om inwoners in quarantaine te ondersteunen, zijn niet specifiek te onderscheiden van andere kosten door zorgaanbieders.

Bedragen x € 1

Bij onderdeel 4 zijn wij als gemeente gecompenseerd voor de gederfde inkomsten omdat is besloten de inning van de eigen bijdrage voor de Wmo voor een periode te stoppen. In die periode kon een substantieel deel van de zorg en ondersteuning niet (volledig) geleverd worden.

Omdat gemeente een rol kunnen vervullen bij het ondersteunen van mensen die in quarantaine moeten en die hun problemen niet zelf of met hun netwerk kunnen oplossen, krijgen wij vanuit het rijk compensatie (5). De kosten voor inwoners in quarantaine zijn, evenals de inhaalzorg, niet specifiek te onderscheiden van andere kosten door zorgaanbieders. Om die reden zijn er geen kosten opgenomen.

Participatie, re-integratie en schuldhulpverlening

Om eventuele tekorten in de exploitatie van Sociale Werkbedrijven te financieren die geheel of gedeeltelijk gesloten waren tijdens de lockdown, ontvingen we compensatie. In praktijk hebben de WSW-ers veelal door kunnen werken, waardoor de uitgaven niet gelijk waren aan de compensatie.

Bedragen x € 1

Om de reguliere dienstverlening voor de re-integratie van bijstandgerechtigden op peil te houden en om inwoners te ondersteunen in de bijzondere bijstand gezien de voorziene toename, hebben wij middelen ontvangen (7 en 8). Ook wordt een toename voorzien in de schuldenproblematiek. In de decembercirculaire werd duidelijk dat we voor deze onderwerpen compensatie ontvangen. De voorziene toenamen zoals hier genoemd, hebben zich nog niet voltrokken; de middelen zijn nog niet ingezet.

Overige ‘coronakosten’ sociaal domein

Naast de kosten die gemaakt zijn op de onderwerpen waarvoor wij compensatie hebben ontvangen, hebben wij ook andere kosten gemaakt in het sociaal domein vanwege corona. Zo hebben wij bijvoorbeeld extra personeel moeten inzetten op de financiële administratie en zijn de sociale teams voorzien van mondkapjes. Lopende het jaar was de verwachting dat we zouden besparen op het doelgroepenvervoer. Echter, ook het doelgroepenvervoer kwam in aanmerking voor compensatie (continuïteitsbijdrage) vanwege corona waardoor de uitgaven hoger werden dan in de tussenrapportage ingeschat.

Bedragen x € 1

In de tweede tussenrapportage stelden wij voor om het gedeelte van het compensatiepakket dat niet besteed is mee te nemen in het resultaat op sociaal domein. Dit achten wij nog steeds passend voor het onderdeel van het sociaal domein waar extra kosten zijn gemaakt, maar waarbij kosten zoals inhaalzorg en quarantainekosten niet zijn te onderscheiden van reguliere kosten. Op die manier wordt de compensatie gebruikt voor de extra gemaakt kosten in het sociaal domein.

De crisis duurt echter langer dan wij hadden voorzien. Voor de onderwerpen van participatie, re-integratie en schuldhulpverlening zijn de uitgaven nog beperkt geweest. We willen de middelen inzetten waarvoor ze bedoeld zijn: kosten die gemaakt worden vanwege de coronacrisis. Om die reden stellen wij voor om het resultaat te bestemmen en voor coronagerelateerde kosten in het sociaal domein te gebruiken in 2021.

Compensatie overige domeinen

Naast het sociaal domein zijn we gecompenseerd voor verschillende onderdelen in de coronacrisis.

School en opvang

We hebben compensatie ontvangen om de eigen bijdrage van ouders/verzorgers te vergoeden voor de periode waarin zij doorbetaald hebben voor het gemeentelijk aanbod rondom kinderopvang (10). Daarnaast zijn we gecompenseerd voor het coördineren van de noodopvang voor kinderen van wie één of beide ouders werken in een cruciaal beroep of vitale sector, in overleg met kinderopvangorganisaties en scholen.

Bedragen x € 1

Om verveling bij jeugd in coronatijd tegen te gaan ontvangen wij in 2021 een bedrag om in te zetten op activiteiten voor de doelgroep.

Lokale voorzieningen en organisaties

Voor de ondersteuning van dorps- en buurthuizen, lokale culturele voorzieningen en lokale vrijwilligersorganisaties ontvingen wij diverse bedragen (12, 13 en 14) vanuit het rijk. Voor de ondersteuning van cultuur en sport konden organisaties een aanvraag bij ons indienen om in aanmerking te komen voor financiële ondersteuning. Ook de provinciale subsidie zetten wij hiervoor in (zie tabel). Een gedeelte van de uitgaven moet nog plaatsvinden in 2021. Via een resultaatbestemming nemen we de middelen uit 2020 mee naar 2021, zodat we ook dan organisaties kunnen ondersteunen. Om een vergelijking te maken worden de al bestede en gepland te bestede middelen hieronder weergegeven als uitgaven. Aanvullend hebben we voor de ondersteuning van lokale culturele voorzieningen in 2021 € 125.000 ontvangen.

Bedragen x € 1

Naast bovenstaande compensatie vroegen wij een tegemoetkoming aan voor verhuurders van sportaccommodaties vanuit het rijk (Tegemoetkoming Verhuurders Sportaccommodaties COVID-19 (TVS)). Dit bedrag compenseert het kwijtschelden van de huur van de binnensportaccommodaties in de periode 1 maart tot 1 juni 2020.

Bedragen x € 1

Bij de vaststelling van de subsidies over 2020 houden we rekening met de impact van de crisis op de gesubsidieerde organisaties. Wij realiseren ons dat, ondanks dat de activiteiten wellicht niet of niet geheel hebben plaatsgevonden, de organisaties wel kosten hebben gemaakt. Bij het vaststellen van de subsidie gaan we uit van alleen de gemaakte kosten bij de eindverantwoording. Verder kijken we vanuit redelijkheid en billijkheid (en maatwerk) naar de hoogte van het vast te stellen subsidiebedrag en de prestatieafspraken. De lijn van redelijkheid en billijkheid is ook de lijn die door de VNG geadviseerd wordt en die ook inmiddels door een aantal andere gemeenten gehanteerd wordt. Uitgangspunt is dat de verstrekte subsidie de maximale bijdrage is. Deze uitgaven zijn in de reguliere begroting begroot.

Diverse onderwerpen

Voor de extra kosten die gemaakt zijn voor toezicht en handhaving en verwacht worden voor de Tweede Kamerverkiezingen, hebben wij compensatie ontvangen (15 en 16). Daarnaast werd bekend dat we bij het ministerie van Justitie en Veiligheid een aanvraag kunnen indienen te compensatie van kosten voor het in dienst nemen van werknemers en voor de inhuur van arbeidskrachten om een tijdelijk deel van de toezicht- en handhavingstaken uit te voeren. Hierover wordt in 2021 meer bekend.

De uitgaven van de verkiezingen vinden feitelijk in 2021 plaats. Omdat het ontvangen bedrag naar verwachting benodigd is voor de organisatie van de verkiezingen, wordt deze als resultaatbestemming meegenomen naar 2021. In de tabel is dit weergegeven als uitgaven. Aanvullend hebben wij in 2021 nog een bedrag aan compensatie ontvangen voor de verkiezingen (€ 54.303). Voor de gederfde inkomsten uit de toeristenbelasting ontvingen we ook compensatie (17). Definitieve compensatie van inkomstenderving gebeurt na vaststelling van de jaarrekening. Het bedrag kan hierdoor nog aangepast worden. De opschalingskorting die wij als gemeente kennen vanuit het rijk is voor 2020 en 2021 geschrapt (18). Omdat de opschalingskorting niet gerelateerd is aan een specifiek doel, zijn hieraan geen directe uitgaven verbonden.

Bedragen x € 1

Overige ‘coronakosten’ overige domeinen

Naast de kosten die gemaakt zijn zoals hierboven beschreven, hebben wij ook andere kosten gemaakt vanwege corona. Er zijn extra kosten gemaakt voor de inzameling van afval. In de decembercirculaire is toegezegd dat de extra kosten voor afvalinzameling worden vergoed. Informatie hierover ontvangen wij echter pas in 2021.

Ook hebben we extra kosten gemaakt in de bedrijfsvoering, bijvoorbeeld voor de online raadsvergaderingen, thuiswerkfaciliteiten, extra inzet op communicatie, die niet opwegen tegen de besparingen in de bedrijfsvoering. Ook voor het leerlingenvervoer geldt dat we verwachtten hier te besparen. Lopende het jaar bleek dat de organisatie voor het vervoer in aanmerking kwam voor compensatie (continuïteitsbijdrage), waardoor de uitgaven meer zijn dan eerder ingeschat. Nadat bleek dat de crisisorganisatie langer in stand gehouden moest worden, hebben wij extra inzet ingehuurd ter ondersteuning van de organisatie. Deze uitgaven vinden feitelijk plaats in 2021.

Bedragen x € 1

In de tweede tussenrapportage stelden we voor de middelen die toen beschikbaar waren te reserveren voor kosten vanwege corona voor de periode t/m december 2020. Nu de crisisperiode langer duurt en we ook in 2021 kosten maken, stellen wij voor om deze middelen beschikbaar te houden voor de periode na 2020. Via een resultaatbestemming nemen we dit bedrag mee naar 2021.