iconInventarisatie van de risico's

De belangrijkste risico's die we telkens beschrijven, kunnen morgen weer anders zijn. Daarom actualiseren we de bestaande risico's regelmatig en registreren we nieuwe risico's op het moment dat zij zich aandienen. Risicomanagement is een dynamisch proces. We blijven alert bij het in beeld brengen van de belangrijkste risico's die we bereid zijn om te nemen bij de realisatie van onze (strategische) doelstellingen. En nemen beheersmaatregelen waar wij dit nodig achten.

Risico top 15

Op dit moment kennen we 116 risico's die we hebben beoordeeld op de impact (zowel financieel en imago). Van deze risico's zijn er 11 waarvan de impact een financieel gevolg kent. Het totaal van deze financiële risico's ligt op € 27,5 mln. Door de uitbraak van corona ligt dit bedrag en het aantal risico’s flink hoger dan in 2019.

De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact voor het imago mee kan spelen, vragen meer dan de helft van onze weerstandscapaciteit. De samenstelling en de volgorde van de top 15 verandert voortdurend als gevolg van de actualiteit. Door een aangepaste kwantificering (kans x max. financieel gevolg) vinden verschuivingen plaats. De huidige top 15 wordt hieronder genoemd.

We bepalen de kans op financiële risico's op basis van een 'kans klasse-indeling'. Aan deze indeling hangt een kanspercentage. Dit percentage geeft een inschatting aan over de mate waarin het risico zich in een periode van 10 jaar kan openbaren.

Risico-oorzaak (Als gevolg van...)

Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...)

Risicogevolg (met als gevolg dat...)

Netto Kans

Totaal: Netto Financieel Maximum

Invloed (%)

Extern - Het uitbreken van een pandemie, neemt de vraag naar (acute) zorg toe. Het gaat hierbij om o.a. toename van: - jeugdzorg (o.a. escalatie); - ondersteuning eenzaamheid, depressie en echtscheidingen; - meer meldingen "Veilig Thuis".

Er budgetoverschrijdingen komen op de budgetten in de gezondheidszorg, WMO, jeugdzorg en acute zorg. Het gaat hier vaak om "open einde" regelingen.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan binnen het Sociaal Domein.

75%

€ 1.000.000

8,89%

Extern - Het uitbreken van een pandemie.

Het rijk gaat korten op de algemene uitkering vanaf 2022.

Financieel - Onze gemeente moet gaan bezuinigen.

75%

€ 1.000.000

7,12%

Omgeving - Anticiperen op demografische ontwikkelingen.

Het schrappen van woningbouwplannen door demografische ontwikkelingen.

Financieel - Extra kosten voor de gemeente.

50%

€ 1.000.000

4,73%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, moeten prioriteiten worden bijgesteld door verschillende partijen.

De transformatie in het sociaal domein wordt niet of niet tijdig gerealiseerd (effecten beleidskader).

Financieel - ; Niet financieel - Dit kan leiden tot regionale imagoschade.

30%

€ 1.100.000

4,57%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat een economische recessie met mogelijke ontslagen en faillissementen.

Sterke instroom en vertraagde uitstroom bijstandsgerechtigden (Participatiewet).

Financieel - Er een reële kans bestaat dat er meer gebruik wordt van de uitkeringen levensonderhoud op grond van de Participatiewet.

50%

€ 600.000

4,01%

Organisatie - Negatieve stand van de bestemmingsreserve Sociaal domein.

Overschrijding en tekorten op diverse andere posten in de begroting.

Financieel - De doelstellingen binnen de programma’s niet worden gehaald.; Niet financieel - Het niet behalen van doelstellingen kan regionale risico's met zich meebrengen.

50%

€ 750.000

3,56%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, moeten nieuwe regelingen snel worden uitgevoerd.

Er misbruik wordt gemaakt van nieuw ingestelde regelingen (zoals TOZO) of er vinden onrechtmatige verstrekkingen (meer ad hoc, zonder toetsing vooraf) plaats waardoor onvoldoende verantwoording naar het Rijk.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.

10%

€ 3.500.000

3,31%

Extern - Herijking Gemeentefonds.

Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats.

Financieel - Financiële tekorten, bijstelling van de begroting waardoor er kans bestaat dat activiteiten worden geschrapt en dat de doelstellingen niet worden gehaald.; Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade.

70%

€ 450.000

3,00%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie waardoor financiële problemen ontstaan.

Faillissement/ surseance/ financiële tegenvallers bij contractpartijen (leveranciers, afnemers).

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.; Niet financieel - Doelstellingen komen in gevaar.

75%

€ 250.000

2,49%

Organisatie - Toename van het aantal jeugdigen met jeugdhulp en een toename van de complexiteit.; Organisatie - Open einde effecten in de jeugd zorg

De budgetten voor jeugdzorg worden overschreden.

Financieel - Financieel tekort in de begroting.

50%

€ 500.000

2,38%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, moeten prioriteiten worden bijgesteld bij instellingen en worden er door de maatregelen geen inkomsten gegeneerd.

Gesubsidieerde instellingen niet aan hun betalings- en prestatieverplichtingen kunnen voldoen. Eventueel kan dit leiden tot faillissement of surseance zoals welzijn, cultuur, sport

Financieel - Er extra bijdragen worden gevraagd of subsidieaanvragen kunnen komen.; Niet financieel - Activiteiten niet worden of later worden uitgevoerd: verantwoording, en daarmee de vaststelling, kan pas later plaatsvinden.

75%

€ 250.000

2,14%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat een economische recessie waarbij mensen financieel voor uitdagingen komen te staan.

Minder inkomsten worden gegenereerd: (on)inbaarheid van gemeentelijke belastingen retributies, OZB, drinkwater, riool, toeristen- & forensenbelasting.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.

75%

€ 250.000

2,14%

Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat er een piek in het ziekteverzuim. Daarnaast heeft het langdurig thuiswerken een negatief effect op de mentale weerbaarheid met overbelasting of burn-out tot gevolg.

Verminderde inzet personeel en wegvallen cruciale rollen/functies binnen de clusters (moeilijk vervangbaar ivm specifieke kennis/vaardigheden).

Financieel - Er extra middelen moeten worden ingezet voor het treffen van maatregelen en extra inhuur.; Niet financieel - Als veel personeel ziek wordt komt de continuïteit (en op langer termijn het behalen van doelstellingen) in gevaar.

50%

€ 350.000

2,13%

Mens - Vergrijzing; Mens - Minder aanwas; Omgeving - Vertrek van jonge mensen

Er vindt bevolkingskrimp plaats.

Financieel - Lagere inkomsten (algemene uitkering en overig) terwijl uitgaven gelijk blijven of minder dalen.

70%

€ 300.000

2,00%

Mens - Handelen van bestuurders; Omgeving - Regionale afspraken

In het bestuurlijke verkeer worden besluiten genomen en afspraken gemaakt die niet passen binnen de beleidskaders of financiële kaders van de raad. Nieuw beleid wordt uitgevoerd zonder dat hier de zekerheid van middelen voor is (In het bijzonder in tijden van schaarste). Het gaat hier met name om regionale afspraken en afspraken gekoppeld aan verbonden partijen.

Financieel - Financieel nadeel voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade tot op regionaal niveau is mogelijk

40%

€ 500.000

1,91%

Risico-analyse met de belangrijkste mutaties binnen al onze risico's

Aanpassing bestaande risico's
De kwantificering van een aantal risico's is, veelal naar beneden, bijgesteld. Een belangrijkste oorzaak van de actuele bijstelling van de financiële impact van risico’s is dat het rijk duidelijkheid heeft gegeven over het toekomstige verloop van de algemene uitkering en vergoedingen rondom corona.

Het risico m.b.t. de financiële gevolgen van de herijking van het gemeentefonds voor onze gemeente is daarom naar beneden bijgesteld.

Door actuele berichtgeving is de verwachting dat de coronamaatregelen op termijn grote gevolgen zullen hebben voor de algemene uitkering ook naar beneden bijgesteld.

Hiernaast is er meer duidelijkheid gekomen over de vergoeding van het rijk rondom corona gerelateerde kosten zoals de kosten van onderzoek, testen en vaccinatie door de GGD.

Door de grootschalige steun zijn de aanvragen voor bijstand achtergebleven bij de verwachting en daarom kon de ook kwantificering van dit risico naar beneden worden bijgesteld.

Nieuwe risico's
In 2020 is, na de opmaak van de meerjarenbegroting waarin de coronarisico’s zijn opgenomen, het risico van de gevolgen van de ontruiming van een illegaal Cristal Meth laboratium opgenomen.

Vervallen risico's
In verband met nieuwe afspraken met een culturele instelling en duidelijkheid van de belastingdienst over een mogelijke naheffing over thuiswerkvergoeding zijn 3 risico’s komen te vervallen.

Coronarisico’s

De coronarisico’s zijn bij het uitbreken van het virus vanaf begin 2020 direct geïnventariseerd en gemanaged. De coronarisico’s zijn in de loop van 2020 in meerdere scenario’s uitgewerkt. Hierbij hebben wij de scenario’s gevolgd van het Centraal Plan Bureau (CPB) Juist door de impact van corona heeft risicomanagement in brede zin meer aandacht gekregen binnen de organisatie.

Niet financiële risico's

Naast de financiële risico's brengen we ook de niet financiële risico's in beeld. Van de actuele risico's zijn er 11 met alleen een niet financiële (lees: imago) impact.

Tevens hebben we te maken met veel risico’s die zowel financiële als niet financiële impact kunnen hebben. Risico's kunnen plaatselijke tot regionale imago gevolgen met zich meebrengen als een risico zich voordoet.

Hieronder volgen de belangrijkste niet financiële risico’s waarbij imago gevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.

De belangrijkste niet financiële risico's

Risico-oorzaak (Als gevolg van...)

Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...)

Risicogevolg (met als gevolg dat...)

Imago klasse

Extern - Herijking Gemeentefonds.

Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats.

Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade.

5 (landelijk)

Extern - Verontreining met o.a. kwik door de productie van Crystal Meth.

Milieuschade wordt veroorzaakt en de volksgezondheid in het geding komt.

Niet financieel - Kans op landelijke aandacht in de pers.

5 (landelijk)

Technisch - Onbedoeld verstrekken van privacygegevens

Er door ten onrechte verstrekte privacygegevens datalekken kunnen ontstaan.

Niet financieel - Het openbaar worden van datalekken zijn schadelijk voor het imago van de organisatie op landelijk niveau.

5 (landelijk)

Omgeving - Onvoldoende budget of onvoldoende medewerking van derden, inwoners en ondernemers.

De doelstelling van de routekaart "Energieneutraal Bronckhorst 2030" niet wordt gehaald.

Niet financieel - Er reputatieschade optreedt op landelijk niveau.

5 (landelijk)

Openbaring van risico's

In 2020 heeft zich een aantal risico's geopenbaard welke waren voorzien. De belangrijkste worden hieronder beschreven.

Corona gerelateerd:

  • Extra uitgaven in de bedrijfsvoering zoals schoonmaak, maatregelen voor de balie en compensatie kosten thuiswerken.
  • Ondanks steun meer aanvragen voor kredieten en verzoeken om bijstandverlening.
  • Doorschuiven van het behalen van doelstellingen op lopende projecten en/of uitstel of het later opstarten van nieuwe projecten. Met name is de prioritering van de doelstellingen binnen het Sociaal Domeinaangepast waardoor de transformatie is opgeschoven.
  • Door de toename van het aantal jeugdigen met jeugdhulp en een toename van de complexiteit hebben zich overschrijdingen binnen de budgetten van jeugdzorg voorgedaan.

Niet Corona gerelateerd:

  • De kosten van de ontmanteling van het Cristal Meth drugslab in Drempt zijn aanzienlijk opgelopen. De vraag is of we alle kosten kunnen verhalen. Daarom is hier een voorziening voor getroffen.
  • De markt voor oud papier is in 2020 volledig ingestort dus ook dit risico m.b.t. afval heeft zich voltrokken.

Beheersmaatregelen risicomanagement

Het bedenken en invoeren van mogelijke beheersmaatregelen heeft onze aandacht, zodat verantwoorde keuzes kunnen worden gemaakt rekening houdend met de mogelijke risico's. Dit geldt ook voor de coronarisico’s. In een aantal gevallen heeft dit er toe geleid dat de kwantificering van risico’s naar beneden kon worden bijgesteld.