Maatschappelijke doelen

• In 2030 is Bronckhorst energieneutraal.
• Een circulaire economie.
• Een klimaatbestendige leefomgeving.
• Vermindering van de hoeveelheid restafval en verbetering van de kwaliteit van de grondstofstromen.
• Een inzamel- en tariefsysteem afvalstoffen dat recht doet aan het goede afvalscheidingsgedrag van de inwoners van Bronckhorst en de kosten van de afvalinzameling 100% dekt.
• Een veilige en aantrekkelijke woon- en leefomgeving creëren.

Wat deden we in 2020 om de maatschappelijke doelen te bereiken?

Energieneutraal

Maatschappelijke doelen

• In 2030 is Bronckhorst energieneutraal.
• Een circulaire economie.

Inleiding

We zetten de stappen die nodig zijn naar een energieneutrale gemeente in 2030. Duurzaamheid is binnen Bronckhorst een overkoepelend thema en raakt diverse beleidsvelden. Daarom kennen we ook een paragraaf Klimaat (2.2.8). Het is van belang om de verschillende activiteiten te verbinden, te versterken en te stroomlijnen. Draagvlak en draagkracht bij inwoners en ondernemers vinden we belangrijk. Regionaal leggen we verbanden via de Thematafels Circulaire Economie en Energietransitie en het Gelders Energieakkoord. De focus ligt op energiebesparen, duurzaam opwekken en warmtetransitie.

Resultaten

1. We geven uitvoering aan de 'Verrijkte Routekaart Energieneutraal Bronckhorst 2030'
   We werken aan de uitvoering in de volle breedte van de routekaart en zetten in op energie besparen en duurzaam opwekken, met oog voor draagkracht en draagvlak, zodat iedereen mee kan doen. Hieronder gaan we in op de uitvoering van de routekaart.
    
2. We verduurzamen gemeentelijk vastgoed
   We wachten met het maken van een uitvoeringsbestek voor het verduurzamen van één van de brandweergarages, gymzalen of sporthallen tot we een financiële bijdrage van Rijk of provincie ontvangen.
   
   De gemeente is gecertificeerd op niveau 3 van de CO₂-prestatieladder. Daarmee geven we het duurzame voorbeeld. De certificering is een mooie stap om de ambitie ‘energieneutraal in 2030’ waar te maken. We verduurzamen ons gemeentelijke wagenpark, waarmee de buitendienst zijn werk doet, steeds meer. In 2020 vervingen we opnieuw een aantal bedrijfsauto’s door elektrische auto’s. Sinds juli vullen we de tank voor bedrijfsauto's die nog op diesel rijden met blauwe diesel. Dit vermindert de CO₂-uitstoot met minimaal 40%.
    
3. We stimuleren het circulair inkopen
   Bij de aanbestedingen houden we rekening met de mate van duurzaam inkopen en waar mogelijk dagen we de markt uit op het gebied van circulariteit. In 2019 / 2020 hebben we positieve ervaringen opgedaan met een pilot circulair aanbesteden van bureaustoelen. Uit deze circulaire aanbesteding hebben we de lering getrokken dat het goed is de markt uit te dagen op het gebied van circulariteit. Deze aanbesteding heeft namelijk geleid tot het contracteren van een marktpartij die op het gebied van circulariteit erg hoog scoort, zowel in hun bedrijfsvoering alsmede het product wat zij bij ons hebben geleverd. Aandachtspunt bij elke circulaire aanbesteding is het zoeken van de juiste verhouding tussen het optimaal uitdagen van de markt en de inspanning die dit van hen vraagt. Naast deze aanbesteding heeft circulair inkopen dit jaar beperkt aandacht gehad. We zijn partner geworden van de Cirkelregio de Achterhoek. We namen deel aan bijeenkomsten om kennis en ervaring uit te wisselen. Het is de intentie om de nieuwe school in Vorden circulair te bouwen.
   
   Energiebesparing
   Eind 2019 is subsidie toegekend van de Regeling Reductie Energiegebruik. Hiermee ondersteunden we 7.000 huishoudens met het besparen van energie. Het oorspronkelijke plan was om in 6 kernen energiefestivals te organiseren. De coronamaatregelen verhinderden dit, maar we bedachten een alternatief: de 'Op Morgen Energiebox'. Tot 30 november 2020 konden inwoners een gratis box bestellen. In de box zaten, naast handige tips en een duurzaam doeboek, vijf waardevolle muntjes. Met deze muntjes konden inwoners gratis energiebesparende producten shoppen bij lokale ondernemers, zoals tochtstrips, radiatorfolie of een energiedisplay. Doordat de winkels dicht zijn gegaan door de coronamaatregelen is het inleveren van de muntjes verlengd naar eind maart 2021. Ongeveer 4.270 huishoudens bestelden de energiebox via www.op-morgen.nl.
   
   Achterhoek Onderneemt Duurzaam informeerde ondernemers in Hengelo en Zelhem over de mogelijkheid van een energiescan. Vanwege de coronamaatregelen was de Achterhoekse Duurzame Huizenroute online. Filmpjes toonden de door woningeigenaren genomen maatregelen. Via het Boen-project Duurzaam Bronkhorst www.boen.nu kregen inwoners van het stadje Bronkhorst de mogelijkheid zich aan te melden voor een energiescan.
   
   Duurzame opwek: zonneparken
   Na een eerder verleende omgevingsvergunning en toegekende SDE+ subsidie, zijn in 2020 de eerste stappen gezet om zonnepark 'Baakermat' in Baak daadwerkelijk te realiseren. Intentie is dat het zonnepark in 2021 gebruiksklaar is.
   We voerden ook gesprekken met andere mogelijke initiatiefnemers voor zonneparken. Drie initiatiefnemers werken hun verzoek verder uit. Drie andere initiatiefnemers voldeden niet aan de gestelde voorwaarden. We bespraken 2 'Zon op Erf'-projecten voor. De initiatiefnemers vragen in 2021 een omgevingsvergunning of een verzoek om een bestemmingsplanwijziging aan.
   Agro Innovatiecentrum De Marke en de Agem organiseerden voor omwonenden en gebruikers van de Markeplas een informatieavond waar zij hun plannen presenteerden voor een zonnestroominstallatie.
    
4. We realiseren collectieve energieopwekking op bedrijventerreinen
   Op het bedrijventerrein 't Werkveld zocht een adviesbureau bij 47 ondernemers (= 80% van het totale energieverbruik) naar mogelijk besparings- en verduurzaamheidsmogelijkheden. Dit gebeurde in opdracht van het 'Energieteam' van het bedrijventerrein.
   De gemeente en de provincie stelden hiervoor geld beschikbaar. Uitvoering van de voorgestelde maatregelen leidt tot een energiepositief en een CO₂-neutraal bedrijventerrein voor het verbruik van gas en elektriciteit. Vervoer en transport is hierin niet meegenomen. Het voorstel is om eerst besparingsmaatregelen uit te voeren en op basis daarvan de mogelijke verduurzamingsmaatregelen te bepalen. Eind 2020 boden we aan alle ondernemers in Vorden het energieonderzoek aan. In 2021 volgt de uitvoering.
   
   De gemeente is vaak geen eigenaar van grote (bedrijfs)daken, maar wil wel de doelstelling energieneutraat in 2030 waar maken. De gemeente vervult in de opgaven en ontwikkelingen een aantal rollen. Een belangrijke rol is die van partner van de Agem, die met het project 'Zonnige Bedrijven Achterhoek' (ZBA) zonnepanelen op grote daken realiseert.
   
   Agem neemt de bedrijven mee in een proces waarbij bedrijven SDE-subsidie kunnen aanvragen om zonnepanelen op daken te realiseren. ZBA zorgde voor 5,5 GWh aan zonnepanelen op grote daken van 27 bedrijven. In de pijplijn ligt nog ongeveer 21 GWh op 63 daken. Wel speelt bij veel zonnedaken de netcongestie (onmogelijkheid van teruglevering). Dit knelpunt bespraken we met Liander en samen met de Agem zoeken we naar innovatieve oplossingen.
   
   Duurzame opwek: windenergie
   Bij het vaststellen van de verrijkte routekaart nam de gemeenteraad een amendement aan: tot 2022 geven we geen medewerking aan windmolens hoger dan 25 meter. Om de lokale en regionale ambities toch waar te kunnen maken en tegelijkertijd de Bronckhorster situatie en wensen optimaal in te zetten, is het belangrijk tijdig de kaders voor windenergie vast te stellen. Alleen op die manier houden we zelf regie en kunnen we lokale voorwaarden stellen voor participatie, gezondheid en landschap.
   
   In oktober stemde de raad in met het procesvoorstel 'Regionale Energiestrategie 1.0' en kaders voor windenergie. We gaven een bureau de opdracht een onderzoek uit te voeren onder alle huishoudens in Bronckhorst (enquête) en verdiepende gesprekken te houden met maatschappelijke organisaties. De resultaten volgen nog.
   
   In december hielden we de eerste (digitale) expertbijeenkomst over lokaal draagvlak, eigenaarschap en het vormgeven van projectparticipatie (proces en financieel).
   
   Op verzoek van inwoners en maatschappelijke organisaties hielden we in december een masterclass over onze energiemix. In 2021 staan landschap en gezondheid centraal tijdens de expertavonden. Het bureau komt met een uitvoerige rapportage met bevindingen. De raad neemt in 2021 een besluit over de kaderstelling voor windmolens.
   
   Regionale Energie Strategie (RES)
   De regio Achterhoek is verplicht haar eigen keuzes voor grootschalige zon- en windenergie in een RES te beschrijven. De Achterhoek streeft in het concept RES naar de opwek van 1,35 TWh. met maximale benutting van de mogelijkheden voor zon op het dak. Hiermee wekt de regio ongeveer 0,35 TWh op.
   
   De Achterhoekse concept RES was de eerste stap in een proces waarin overheden, belangenbehartigers en inwoners de komende jaren samen optrekken. In het traject tussen concept RES en RES 1.0 gaat de regio Achterhoek samen met Bronckhorst en de andere Achterhoekse gemeenten een participatietraject in. Het is aan de gemeenteraad van Bronckhorst om in 2021 de Achterhoekse RES 1.0 vast te stellen. Bekijk de RES-website van de regio Achterhoek: www.resachterhoek.nl.
   
   Comités van bezorgde inwoners
   Bij het onderdeel windenergie van de verrijkte routekaart is veel maatschappelijke betrokkenheid en weerstand. Diverse belangenorganisaties onderhouden intensief contact met de gemeente. Een vast contactpersoon ondersteunt de wethouder bij het stroomlijnen van het proces.
   
   Wob verzoeken
   Over de energietransitie doen belangengroepen tegen windmolens vaak beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) om van ons informatie te verkrijgen. Hier besteedt het ambtelijk apparaat veel tijd aan. Dit gaat soms ten koste van de uitvoering van de energietransitie en de verrijkte routekaart.
    
5. We werken aan versnelling van duurzame energieopwekking in de Achterhoek (aanjaagfonds)
   Vijf gemeenten (Bronckhorst, Doetinchem, Montferland, Oost Gelre en Winterswijk) hebben besloten om het Achterhoekse aanjaagfonds voor duurzame energieopwekking op te richten. Een regionale ambtelijk projectgroep werkte dit besluit verder uit, met als doel een regionaal fonds op te richten. Intussen verschoof de focus, naar deelname van de Achterhoekse gemeenten aan het landelijk ontwikkelfonds van 'Energie Samen'. Het wachten is op een handleiding waarin Energie Samen beschrijft hoe samenwerkende gemeenten kunnen deelnemen aan het fonds. Dit energiefonds kunnen de lokale energiecoöperaties en de Agem benutten om de opstartkosten van energieprojecten te financieren. Bij de indicatoren is rekening gehouden dat er een Achterhoekse aanjaagfonds is. Aanpassing is nodig nadat we zijn aangehaakt bij het landelijk energiefonds.
   
   Datasturing energietransitie
   We ontwikkelden het energiedashboard. Het dashboard laat zien waar Bronckhorst staat op weg naar energieneutraal in 2030. Het biedt op een eenvoudige manier direct inzicht in verschillende aspecten, zoals duurzame opwek, energieverbruik en energiebesparing.
    
6. We pakken het aardgasvrij maken van woningen projectmatig op
   Onderdeel van de routekaart, naar een energieneutraal 2030, is de transitie op weg naar een aardgasvrij-ready Bronckhorst. In mei stelde de gemeenteraad de startnotitie 'Op weg naar een aardgasvrij Bronckhorst' vast met daarin drie sporen:
   1^e spoor: een uitgebreide technisch-financiële, maar ook sociaal-economische analyse naar de kansen en uitdagingen voor anders verwarmen.
   2^e spoor: het beleidsspoor waarbij de analyse, beleidsafstemming en participatie zal resulteren in een warmtetransitie visie eind 2021.
   3^e spoor: van start gaan in twee toekomstbestendige buurten dient als leerervaring voor het schrijven van de visie op de warmtetransitie.
   
   Het 1e spoor kwam eind 2020 gereed. Het adviesbureau presenteert de analyse begin 2021 aan de gemeente. Het 2e spoor pakken we in de loop van 2021 op. Voor het 3e spoor moesten we een procesbegeleider aantrekken. Door de inzet op het onderdeel windenergie en de coronacrisis liep dit vertraging op. In februari 2021 start de procesbegeleider samen met de interne procesleider warmtetransite met de werkzaamheden.

Klimaat

Maatschappelijk doel

• Een klimaatbestendige leefomgeving.

Inleiding

Volgens de 'Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie 2018' is Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Overheden moeten ervoor zorgen dat schade door hittestress, wateroverlast, droogte en overstromingen zo min mogelijk toeneemt door inwoners bewust te maken van het eigen aandeel dat ze hierin hebben. Daarnaast hebben overheden de plicht om te zorgen dat de openbare ruimte zo goed mogelijk bestand is tegen hittestress, wateroverlast, droogte en overstromingen. Het gaat hierbij om duurzaamheid en klimaatadaptatie in een aantrekkelijke leefomgeving. De uitgevoerde 'stresstest light' geeft ons inzicht in de gevolgen van klimaatverandering in onze gemeente.

Resultaten

1. We werken de stresstest light uit in een risicodialoog met onze inwoners.
   Met de stresstest brachten we in 2019 de mate van hittestress, wateroverlast, droogte en overstroming in beeld. De planning was om in 2020 de risicodialoog uit te voeren op basis van de uitkomsten van de stresstesten. We besloten om dit in de interne organisatie uit te zetten om de kennis organisatiebreed te verbeteren. Door andere prioriteiten schoven we de uitvoering hiervan naar 2021.
   
   Om de gevolgen breed in beeld te krijgen, betrekken wij bij plannen in de openbare ruimte ook stakeholders bij de vier genoemde items. Samen met de stakeholders, waaronder waterschap en provincie, maakten we een start met de regionale aanpak van droogte op basis van het Programmaplan droogte Achterhoek.
   
   Afkoppelambitie / Watertakenplan
   In het Watertakenplan 2018-2022 namen we op dat vóór 2050 30% van alle verharding van het gemengde riool afgekoppeld is. Dat is 2,4 ha per jaar voor openbaar en particulier terrein samen. In de openbare ruimte koppelden wij in 2020 1,0 ha af. Particulieren koppelden met behulp van gemeentelijke subsidie 1,42 ha af. Het afkoppelen voldoet aan de verwachting. Totaal (openbare ruimte en particulier terrein) is vanaf april 2019 4,6 ha afgekoppeld.

Grondstoffen

Maatschappelijke doelen

• Vermindering van de hoeveelheid restafval en verbetering van de kwaliteit van de grondstofstromen.
• Een inzamel- en tariefsysteem afvalstoffen dat recht doet aan het goede afvalscheidingsgedrag van de inwoners van Bronckhorst en de kosten van de afvalinzameling 100% dekt.

Inleiding

We willen koploper blijven op het gebied van afvalscheiding en de inzameling van grondstoffen. We zetten daarom in op verdere vermindering van de hoeveelheid restafval en het verhogen van de kwaliteit van de diverse grondstofstromen. Om dit te bereiken, concentreren we onze aanpak op vier thema's: omgekeerd inzamelen, invoering van de herziene afvalstoffenheffing, tegengaan van voedselverspilling en kwaliteitsverbetering deelstromen.

Resultaten

1. We hebben maximaal 55 kg restafval per inwoner per jaar in 2020.
   De verdere doorvoering van omgekeerd Inzamelen leverde goede resultaten op. De hoeveelheid restafval per inwoner daalde van 64 kg. in 2019 naar 51,3 kg. in 2020. We haalden daarmee het beleidsdoel voor 2020: minder dan 55 kg. restafval inzamelen per inwoner.
2. We hebben minder restafval in de grondstofstromen.
   Het scheidingspercentage van de grondstofstromen nam van 81% in 2019 toe naar 85% in 2020. We haalden daarmee het beleidsdoel voor 2020: per inwoner meer dan 30 kg. PMD gescheiden inzamelen.
3. De afvalstoffenheffing dekt de kosten van de afval- en grondstofinzameling.
   De afvalstoffenheffing was niet kostendekkend. Er kwam € 1,25 miljoen euro minder heffing binnen dan begroot. Dit was ook lager dan de begrotingswijzing na het raadsdebat hierover en de tussenrapportage. Oorzaak van het tekort was een verkeerde aanname over het gebruik van de keuzecontainer en het minder aanbieden van (rest)afval. Gemiddeld betalen inwoners 3,4% meer afvalstoffenheffing dan in 2019.
   
   We maakten minder kosten dan dat we verwachtten en meldden in de tussenrapportage. Belangrijkste oorzaak is dat de hele verwerking en vermarkting van de stroom PMD vanaf het tweede kwartaal aan de markt is overgelaten. Voor de inzameling van PMD is een gemeentelijk regie-orgaan (RKN) opgericht. De verwerking en vermarkting van PMD wordt via de RKN aan de markt overgelaten. Als gemeente ontvangen wij via de RKN een vergoeding voor het ingezamelde (schoon) PMD. Deze aangepaste werkwijze maakt dat ruim € 200.000 aan verwerkingskosten niet meer onderdeel zijn van de dienstverleningsovereenkomst met Circulus Berkel. Deze kosten worden direct verrekend met de vergoeding voor PMD. Daarbij zamelden wij fors minder restafval in wat een positief effect heeft op de kosten. Het tekort is uitgekomen op € 787.000 en niet de € 1.138.000 waar wij bij de eerste tussenrapportage van waren uitgegaan.
   
   De oorzaak van het niet kostendekkend zijn van de afval- en grondstofinzameling ligt in de inkomstenkant. Deze conclusie sluit aan bij de uitgevoerde onderzoeken voor het nieuwe grondstoffenplan.

Omgevingsdienst Achterhoek (ODA)

Maatschappelijk doel

• Een veilige en aantrekkelijke woon- en leefomgeving creëren.

Inleiding

De ODA verzorgt als gemeenschappelijke Omgevingsdienst de vergunningverlening, advisering, toezicht en handhaving op het gebied van omgevingsrecht. We constateren een toename van het aantal aangevraagde adviezen.

Resultaten

1. We handhaven het dienstverleningsniveau van de ODA, ook bij een toename van het aantal adviezen.
   De coronacrisis heeft grote impact op de werkzaamheden van de ODA. Het fysiek bezoeken van inrichting vond alleen plaats in bijzondere situaties. De ODA paste de flexibele schil aan en voerde in overleg met de partners (andere gemeenten) alternatieve werkzaamheden uit, zoals gevelcontroles en administratieve controles.
   
   Voor vergunningverlening en toezicht op inrichtingen, voerden we beduidend minder werk uit. Daar staat tegenover dat bij specialistische adviezen, milieuklachten, scannen dossiers en toezicht, het werk toenam. De milieuklachten hebben voornamelijk betrekking op enkele agrarische bedrijven, het toezicht heeft betrekking op ondermijning en criminaliteit (de drugslabs) en het scannen van dossiers is onderdeel van verbeterde bedrijfsvoering door de ODA.
    

Indicatoren

De indicatoren maken het mogelijk om een maatschappelijk effect toe te lichten en om te vergelijken met andere gemeenten. De landelijk vastgestelde indicatoren zijn we verplicht op te nemen in onze programma's. Zelf hebben we 8 lokale indicatoren vastgesteld voor dit deelprogramma.

Lokale indicator

Landelijk verplichte indicatoren

Gegevens overgenomen van www.waarstaatjegemeente.nl stand d.d. 01-02-2021

Risico's